Mikroplastik
Niezaprzeczalnym jest fakt, że tworzywa sztuczne zrewolucjonizowały niezliczone gałęzie przemysłu i branże zapewniając nowoczesne, funkcjonalne i wygodne alternatywy dla problematycznych i często trudno dostępnych materiałów. Co więcej, produkcja tworzyw sztucznych umożliwiła zagospodarowanie odpadowych strumieni etylenu pochodzących z instalacji rafineryjnych.
Uniwersalność, dostępność, możliwość łatwego projektowania i niska cena tworzyw sztucznych doprowadziła do ogromnego wzrostu ich produkcji i wykorzystania. Dostępne prognozy zakładają dalszy dynamiczny wzrost produkcji tworzyw sztucznych, a co za tym idzie zwiększenie ich obecności w środowisku naturalnym.
Ostatnie lata obfitują w badania nad obecnością mikrodrobin plastiku (tzw. mikroplastiku) w środowisku naturalnym oraz ich negatywnego wpływu na organizmy żywe.
Problem został dostrzeżony, czego skutkiem było przyjęcie w marcu 2022r. podczas 5 sesji Zgromadzenia ONZ ds. Środowiska, Rezolucji UNEA 5/14 „End plastic pollution: Towards an international legally binding instrument”, którego założenia doskonale wpisują się w trend pakietu zmian legislacyjnych poświęconych Gospodarce obiegu zamkniętego, a będących częścią Zielonego Ładu EU.
Operation Clean Sweep (OCS)
Organizacje branżowe i przemysł (głównie petrochemia oraz uszlachetnianie i przetwórstwo tworzyw sztucznych) w USA dostrzegły wyzwania związane z uwolnieniami mikroplastiku do środowiska i już na początku lat 90tych utworzyły program Operation Clean Sweep (OCS), będący zbiorem rekomendacji i najlepszych praktyk w zakresie zarządzania mikrodrobinami tworzyw sztucznych w ich łańcuchu wartości. W 2020r. stowarzyszenie Plastics Europe przy współpracy z europejskimi producentami tworzyw sztucznych i Europejskim Stowarzyszeniem Przetwórców Tworzyw Sztucznych (EuPC) poszło o krok dalej i zobowiązało się do opracowania dobrowolnego Programu Certyfikacji OCS Europe (https://ocscertification.eu/), który nieznacznie zmodyfikował wymagania OCS i dostosował je do procesu zewnętrznej oceny dokonywanej przez uprawnione jednostki certyfikacyjne (https://ocscertification.eu/certificationbodies/public). Pierwszy certyfikat Programu OCS wydany został 26 lipca 2023.
Mikroplastik, a ESG/CSRD/ESRS
MIkrodrobiny tworzyw sztucznych zostały dostrzeżone również jako element nowych obowiązków prawnych w zakresie ESG, a dotyczących raportowania wskaźników zrównoważonego rozwoju. Rozporządzenie nr. 2023/2772 z dnia 31 lipca 2023 r. w odniesieniu do standardów sprawozdawczości w zakresie zrównoważonego rozwoju, w swojej części ESRS E2 poświęconej zanieczyszczeniom określa wymóg ujawnień informacji w zakresie mikrodrobin plastiku.
Zobowiązane organizacje ujawniają czynniki zanieczyszczające, które emitują z wyniku własnych operacji, a także mikrodrobiny plastiku, które wytwarzają lub wykorzystują. Ujawnienia obejmują ilość mikrodrobin plastiku. Co ważne, obowiązki te nie dotyczą jedynie tworzyw wytwarzanych czy wykorzystywanych w procesie produkcji, ale również tych, które powstają w sposób niezamierzony, gdy większe kawałki tworzyw sztucznych np. opony samochodowe, tkaniny syntetyczne zużywają się, lub te które mogą być celowo wytwarzane i dodawane do produktów w określonych celach np. cząsteczki złuszczające w kosmetykach.
Projekt Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie zapobiegania stratom granulatu z tworzyw sztucznych w celu ograniczenia zanieczyszczenia mikrodrobinami plastiku (en. Regulation of the European Parliment and the Council on preventing plastic pellet losses to reduce microplastic pollution)
Rok 2023 przyniósł prace nad projektem rozporządzenia dedykowanego zarządzaniu granulatem tworzyw sztucznych w łańcuchu wartości. Granulat z tworzyw sztucznych, jest na aktualnym etapie prac definiowany jako „mała masa preformowanego materiału do formowania zawierającego polimer, niezależnie od jego kształtu lub formy, w tym w postaci sproszkowanej, cylindrycznej, koralików i płatków, z możliwą zawartością dodatków, wykorzystywana jako substrat w procesach wytwarzania i recyklingu produktów z tworzyw sztucznych”. Projektowane obowiązki mają dotknąć:
- wszystkie podmioty gospodarcze zlokalizowane w EU i obchodzące się z granulatem tworzyw sztucznych w ilościach przekraczających 5 ton rocznie, oraz
- przewoźników z UE oraz spoza UE przewożących granulat z tworzyw sztucznych w Unii.
Do planowanych obowiązków Podmiotów należą m. in.:
- Opracowanie planu oceny ryzyka dla każdej instalacji
- Uwzględnienie wyposażenia do zapobiegania wydostaniu się i stratom tworzyw oraz powstrzymywania ich i usuwania skutków
- Wdrożenie procedur opisanych w planach oceny ryzyka
- Poinformowanie Właściwych Organów administracji
- Poddanie się niezależnej certyfikacji mającej na celu potwierdzenie skuteczności wdrożonych procedur
Szczelność systemu, czyli rola Właściwych Organów i Podmiotów Certyfikujących
Rozporządzenie nakłada na Kraje Członkowskie obowiązek przydzielenia właściwym organom uprawnień i kompetencji m. in. do:
- Ustanowienia i prowadzenia publicznego i łatwo dostępnego rejestru instalacji, wszelkich istotnych zmian w instalacjach oraz informacji o ich zamknięciu
- Ustanowienia, prowadzenia i aktualizowania publicznie dostępnego na stronie www. rejestru zawierającego palny oceny ryzyka, własne deklaracje zgodności i zgłoszenia o stratach
- Prowadzenia niezapowiedzianych kontroli środowiskowych i innych działań weryfikacyjnych
- Prowadzenia publicznie dostępnego na stronie www. rejestru certyfikatów wydanych przez podmioty certyfikujące
Podmioty Certyfikujące
Projekt rozporządzenia zakłada, że podmiot certyfikujący oznacza którykolwiek z poniższych:
- Jednostkę oceniającą zgodność zdefiniowaną w art. 2 pkt. 13 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 765/2008 lub dowolny inny związek lub grupę takich jednostek, które uzyskały akredytację zgodnie z projektem rozporządzenia
- Weryfikatora środowiskowego zdefiniowanego w art. 2 pkt. 20 lit. b) rozporządzenia (WE) nr 1221/2009
Podmiot certyfikujący dokonuje oceny zgodności, czyli procesu wykazującego że dana instalacja spełnia mające zastosowanie przepisy projektowanego rozporządzenia i aktów delegowanych przyjętych na jego podstawie.
Sankcje
Projekt rozporządzenia zakłada, że w przypadku wystąpienia naruszeń rozporządzenia przewidziane są grzywny adekwatne do wagi naruszenia oraz skutecznie pozbawiające Podmiot korzyści ekonomicznych czerpanych z nieprzestrzegania obowiązków. Waga naruszeń powinna być wiodącym kryterium, a maksymalna kwota grzywien powinna stanowić co najmniej 3% rocznego obrotu gospodarczego w Unii.
W przypadku gdy naruszenie przepisów powodować będzie bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia ludzkiego lub groziło będzie znaczącym bezpośrednim negatywnym skutkiem dla środowiska, właściwy organ zawiesi eksploatację instalacji do czasu przywrócenia zgodności.
Jak możemy pomóc Twojej organizacji?
Jako Polskie Forum Zarządzania Środowiskowego posiadamy znaczące doświadczenie w zakresie tematyki zarządzania środowiskowego ze szczególnym uwzględnieniem zarządzania strumieniami tworzyw sztucznych (w ramach audytu „recyklera”). Forum jest również cenionym przedmiotowym partnerem dla Ministerstwa Klimatu i Środowiska w zakresie Europejskiego Systemu Eko-zarządzania i Audytu (EMAS). Przedstawiciele Forum biorą aktywny udział w pracach komitetu TC207 ISO.
Firmy i instytucje współpracujące z Forum Zarządzania Środowiskowego mają dostęp do szeregu korzyści wynikających z takiej współpracy. Więcej informacji znajdziecie państwo w zakładce https://pfzs.org/czlonkostwo
Zapraszamy do kontaktu.